Spreker Niek van den Adel - Mr. Featherforce
Niek van den Adel is een van de meest inspirerende keynotesprekers van Nederland. Een spreker die recht vanuit zijn hart anderen wil inspireren en activeren. Zijn stokpaardje? Veerkracht. ‘Veerkracht staat voor mij synoniem met het vermogen om weer op te staan na een tegenslag of verandering in je leven. Het zorgt ervoor dat je daarna soms zelfs sterker in je schoenen staat of op persoonlijk vlak gegroeid bent’, legt Niek van den Adel uit. ‘Veerkracht is dus ook het vermogen om te groeien na tegenslag of verandering. Waar ik over spreek? Over hoe we als mensen met elkaar omgaan, hoe we omgaan met wat ons overkomt en hoe we omgaan met verandering.’
Van de horeca naar de zorg
Niek is niet altijd een veelgevraagde keynotespreker geweest. Hij startte zijn carrière in de horeca. ‘Ik begon in de horeca te werken toen ik een jaar of vijftien was. De vijftien jaar die daarop volgden, was ik onder andere kok, eigenaar van een cafetaria en werkte ik ook in sterrenzaken. Dat parcours bracht me in Amerika, Thailand en Afrika. Omdat ik zo hield van de sector, studeerde ik vier jaar aan de hotelschool. Daar leerde ik ontzettend veel. Ik werd er nog verliefder op de sector en ik leerde om klanten te verwonderen en te verrassen.’ In 2010 kocht Niek een motorfiets. Dat veranderde zijn leven volledig. Op 16 juli 2010 ging hij onderuit met de motorfiets en daar hield hij een dwarslaesie aan over. ‘Voor het eerst in mijn leven kreeg ik zelf met de zorgsector te maken. Ik was mijn leven lang gastheer en van de ene dag op de andere werd ik opeens zelf gast. Van het zelf voor mensen zorgen, moest er op dat moment voor mij worden gezorgd. Plots was ik afhankelijk van anderen. Het veranderde mijn blik op klantgerichtheid en gastvrijheid.’
Nood aan een luisterend oor
Hoe Niek nu op die periode terugkijkt? ‘Best goed eigenlijk. Ik werd ontzettend goed opgevangen en kreeg veel liefde, aandacht en warmte van zowel artsen als verpleegkundigen. Maar ik zag ook dat er een hoop gebeurt in de zorg. Het wordt steeds drukker en drukker en het is niet gemakkelijk om je daarin als zorgprofessional recht te houden. Op sommige dagen is er enkel tijd voor functionele dingen: patiënten helpen opstaan, wassen, verzorgen … Net als heel wat andere patiënten zat ik niet bepaald in de beste periode van mijn leven. Soms had ik even meer behoefte aan een luisterend oor dan aan verzorging. Dat luisterend oor was er niet altijd. Niet omdat niemand dat wilde, wel omdat er eenvoudigweg geen ruimte voor was. Geen enkele zorgprofessional gaat de zorg in om alleen maar lijstjes af te vinken. Maar als we niet waakzaam zijn, is dat wel waar we naartoe gaan’, vreest Niek.
Ook tijd nodig voor emotionele luik
Dat de druk in de zorg zal afnemen, daar gelooft Niek niet in. ‘Integendeel. De druk zal alleen nog maar toenemen door de dubbele vergrijzing die er niet alleen in Nederland, maar ook in België aankomt. Daar zullen zowel patiënten als zorgprofessionals last van ondervinden. Want die zorgprofessional, die wil ook niets liever dan menselijke aandacht aan de patiënt geven. Maar door een hoog verzuim, veel verloop en een gigantische krapte op de arbeidsmarkt komt daar steeds minder tijd voor vrij.’ Toch is het belangrijk om die tijd wel opnieuw te vinden. ‘We moeten echt met een andere blik naar de zorg kijken. We focussen nu vooral op het technische gedeelte: wat kunnen we doen om de patiënt fysiek beter te maken? Maar waar is de tijd om ook aan het emotionele luik te besteden? Om het werk werkbaar te houden, moeten zorgprofessionals – ook voor zichzelf – op zoek naar de dagelijkse micromomenten die ze vinden om die nood in te vullen. Want gastvrijheid en cliëntgerichtheid moeten een fundamenteel element van onze zorg blijven. De stijgende druk zorgt ervoor dat we dat nog beter moeten voorbereiden.’
Maak je werk leuker
Horeca en zorg zijn twee heel verschillende sectoren. Toch kan de zorg een belangrijke les leren van de collega’s uit de horeca. ‘De primaire bezigheid van de horeca is om het gasten of klanten naar de zin te maken, hen een bijzondere tijd te geven. Constant bezig zijn met gastvrijheid maakt je werk bovendien ook leuk. Daarom mijn oproep aan de zorg: richt je wat vaker op gastvrijheid in plaats van de bedrijfswaarden of kernwaarden. Dat is goed voor de patiënt en voor de zorgprofessional die meer plezier uit de job zal halen.’
"Je staat pas met volle aandacht en gastvrijheid voor de ander klaar als je ook goed voor jezelf zorgt."
Zet de patiënt op 2
Samen met Arjen Banach schreef Niek het boek Zet de patiënt op 2. Waarom niet op de eerste plaats? ‘De subtitel van het boek is Zorgen voor anderen begint bij jezelf’, lacht Niek. ‘De meeste zorgprofessionals zijn constant bezig met de ander en vergeten zichzelf. Ik ben ervan overtuigd dat we moeten blijven werken aan onze gastvrijheid, omdat daar ook een stuk van het werkgeluk zit. Maar tegelijk moet elke zorgprofessional zich ook afvragen hoe goed hij voor zichzelf zorgt. Daarover gaat ons boek. Je staat immers pas met volle aandacht en gastvrijheid voor de ander klaar als je ook goed voor jezelf zorgt. Dat betekent niet alleen goed eten, drinken en slapen. Het betekent ook voldoende pauzes nemen tijdens je werkuren, bezig zijn met de dingen die je prettig vindt en je omringen met de juiste mensen. We zien de laatste jaren te veel mensen uitvallen in de gezondheidszorg. Waarom? Burn-outs, te hard werken, enkel maar bezig zijn met voor de ander te zorgen. Dat is niet meer houdbaar. Zeker niet als we kijken naar de tijden die er nog aan komen. Veerkracht en zorgzaam omgaan met jezelf zijn twee dingen die voor elke zorgprofessional broodnodig zullen zijn.’
Werken aan veerkracht
Zet de patiënt op 2 is geen vuistdikke pil, maar een boek dat vlot leest. ‘We schreven het boek enerzijds als vermaak. Het is een inspirerend verhaal met een lach en een traan. Daarnaast willen we elke zorgprofessional ook handvaten geven om aan zijn eigen veerkracht te werken. We brengen in dit boek heel wat oefeningen en direct toepasbare tips. Ik krijg vaak de reactie dat een of meerdere tips iemand echt hebben geholpen en dat is waarom we dit boek schreven. Het is geen ingewikkeld managementboek, maar een boek dat je morgen al helpt.’
Besef echter dat verandering ook tijd nodig heeft. Dat ondervond Niek zelf na zijn ongeval. ‘Ik kan nu zeggen dat ik als mens gegroeid ben. Ik ben rustiger en gelukkiger geworden en ik besteed meer tijd aan dingen die echt belangrijk zijn. Die verandering was wel een actief proces, het was niet iets dat vanzelf kwam. Ik onderzocht hoe ik beter voor mezelf kon zorgen. Hoe ik steeds meer kon geven aan andere mensen, zonder mezelf daarbij voorbij te lopen. Op dat vlak kon ik me immers meten aan de zorgprofessional. Ik ben een held in mezelf voorbij lopen, maar ik leerde dat ik ook beter voor een ander ben als ik zelf af en toe op de rem ga staan. De lessen die je leest in ‘Zet de patiënt op 2’ zijn dingen die ik zelf proefondervindelijk heb geleerd. Ik pas ze nog altijd zelf op dagelijkse basis toe om – in mijn geval dan figuurlijk – recht te blijven staan’, glimlacht Niek. ‘Of er in dat groeiproces ook mensen heel belangrijk zijn geweest? Wees daar maar zeker van. De allerbelangrijkste is natuurlijk Kim, mijn lieftallige vrouw. Zij is ergotherapeute en was ook mijn ergotherapeute toen ik drie maanden in het revalidatiecentrum lag. Ik werd smoorverliefd op haar en zij gelukkig ook op mij. Ik heb veel aan haar te danken en zij stond op alle cruciale momenten aan mijn zijde. Samen hebben we drie prachtige dochters. Moeilijke momenten zijn makkelijker te verdragen als je je goed laat omringen. Alles is gemakkelijker te verdragen als je mensen om je heen hebt die je liefhebben en die je steunen.’
Mooiste eigenschap is tegelijk achilleshiel
Een laatste boodschap van Niek voor elke zorgprofessional? ‘Het is een wondermooie eigenschap om er altijd voor de ander te willen zijn. Besef echter wel dat die mooiste eigenschap tegelijk ook je achilleshiel is. Die mooie eigenschap is je eigen valkuil waar je waakzaam voor moet zijn. Het is aan jou en aan niemand anders om dat te doen. Die verantwoordelijkheid ligt niet bij je werkgever of bij je collega’s, maar bij jezelf. Zorg dus goed voor jezelf.’
Drie tips van Niek om je veerkracht te verhogen
Je kunt alleen maar zin in je werk hebben, als je werk je zin heeft
Sta er eens bij stil waarom je je werk graag doet en wat je tijdens het uitvoeren van je job energie geeft. Dat kunnen heel diverse dingen zijn. Misschien haal jij energie uit het oplossen van een ingewikkelde case, uit een goed gesprek met een collega … Schrijf drie dingen op die jou gelukkig maken. De volgende stap? Besteed aan die dingen in de toekomst meer tijd. Je wordt er gelukkiger van, krijgt meer energie en zal je job nog liever en beter doen.
Zeg vijf keer per dag nee
Zorgprofessionals staan erom bekend dat ze niet gemakkelijk nee kunnen zeggen. Jammer, want vaak gaat dat ten koste van henzelf. Soms moet je eens iets weigeren, om meer tijd voor jezelf over te houden en aan zelfzorg te doen. Daarom deze belangrijke oefening: leg jezelf op om vijf keer op een dag lukraak ergens nee tegen te zeggen. Je zult schrikken hoe moeilijk dat in eerste instantie is.
Wat leren collega's uit jouw agenda?
Een heel grappige oefening. Laat collega’s eens meekijken in je agenda. Vaak schrikken mensen van de agenda van iemand anders. Kijk daarom goed naar hun reactie en luister naar het advies dat je krijgt. Door anderen die inkijk te geven, kijk je vaak zelf ook anders naar je eigen planning.
