In dit artikel leest u hoe we in Mol met vastberadenheid en een doelgerichte aanpak kwetsbare gezinnen ondersteunen. Ons geheim? Een toegewijde outreachend maatschappelijk werker die actief op zoek gaat naar deze gezinnen. Zo zijn we aanwezig op alle 22 scholen en drie armoedeverenigingen in Mol. Door deze gedurfde strategie verminderen we niet alleen kinderarmoede binnen onze gemeente, maar bereiken we ook indirect andere gemeentes waar schoolgaande kinderen vandaan komen. Samen met gezinnen gaan we op weg, helpen we hen toegang te krijgen tot hun rechten en staan we zij aan zij met ouders, kwetsbare leerlingen en jongeren. Ontdek hoe we rechtstreeks het verschil maken in het leven van mensen.
Onze aanpak
We zetten proactief in op het bestrijden van kinderarmoede en het terugdringen van onderbescherming. Met ons initiatief werken we structureel aan het actief en preventief bereiken van gezinnen in armoede. Ouders hebben steeds het beste voor met hun kinderen waardoor de schoolpoort de ideale toegangspoort is om moeilijk te bereiken en onzichtbare gezinnen te vinden. Ouders willen de schoolrekening kunnen betalen, hun kinderen laten participeren aan schooluitstappen, aan vrije tijd ... maar de stap naar een OCMW is vaak een te grote drempel. De outreacher vormt de laagdrempelige brug voor ouders maar ook voor personeel van de scholen en hierdoor is het voor de school ook duidelijk waar de hulpverlening is. In 2021 bereikten we 124 niet-gekende gezinnen en in 2022 bereikten we 112 niet-gekende gezinnen. Het bereik van kwetsbare gezinnen met kinderen en jongeren is zeer groot en hierin vinden we onze grote motivatie maar ook inspiratie om onze werking verder te zetten en uit te bouwen.
Als outreacher ben ik gestart met kennismakingsgesprekken op elke school. We geloven er sterk in dat directies, zorgcoördinatoren en leerkrachten hun leerlingen het beste kennen. Om gezinnen te bereiken, hebben we verschillende aanpakken uitgeprobeerd, zoals het sturen van brieven naar ouders, het organiseren van fysieke zitdagen, eigen communicatie van de scholen en zelfs een filmpje waarin ik mezelf en mijn diensten voorstel. Deze diversiteit aan benaderingen stelde me in staat om niet alleen de directies en leerkrachten van verschillende scholen (zowel lager als secundair) beter te leren kennen, maar ook om hen bewust te maken van mijn rol als aanspreekpunt voor vragen en ondersteuning. Het is verheugend om te zien dat onze werking steeds bekender wordt in de gemeente. Mensen beginnen nu zelf de eerste stappen te zetten, soms met de school als tussenstop, wat de drempel al verlaagt. En voor degenen bij wie de stap via de school nog te groot is, bezoeken we hen thuis of spreken we af op neutraal terrein.
Ingebed in het OCMW
Onze werking situeert zich binnen de eerstelijnshulpverlening van de sociale dienst OCMW en richt zich op het bereiken van gezinnen, jongeren en kinderen door middel van preventieve en aanklampende methoden. Onze outreacher gaat samen met gezinnen op pad en verwijst hen door naar de juiste diensten, hulpverlening en welzijnspartners. Samenwerking met de eerder genoemde partners is van cruciaal belang voor ons.
Een belangrijke kracht van onze werking is dat de outreacher nauw verweven is met de sociale dienst, waardoor gemakkelijk verbinding kan worden gelegd met collega maatschappelijk werkers. Op deze manier gaat er weinig tijd verloren en worden gezinnen naadloos overgedragen. De outreacher blijft een gezin opvolgen totdat ze een antwoord hebben gevonden op hun behoeften.
Tijdens het contact met gezinnen, jongeren en kinderen verzamelt de outreacher signalen die worden doorgegeven aan het beleid en, op een breder niveau, aan de overheid in het algemeen. De outreacher is zeer actief binnen onderwijsinstellingen en armoedeverenigingen. Ouders kunnen rechtstreeks contact opnemen met haar, maar ook leerkrachten, zorgcoördinatoren, directies, CLB's en andere partners kunnen dit doen.
Bij doorverwijzingen neemt de outreacher altijd persoonlijk contact op met de gezinnen, waardoor eventuele drempels worden weggenomen als een direct contact voor hen moeilijk is. Er zijn geen specifieke voorwaarden verbonden aan het contact met de outreacher; alle vragen zijn welkom.
Drempelverlagend
We merken dat schaamte en taboe nog steeds aanwezig zijn, maar dat leerkrachten steeds gevoeliger en alerter reageren op deze problematiek. Ze ondernemen zelfs initiatieven, zoals het invriezen van brood om boterhammen te smeren als een kind geen eten mee heeft. Dit is een prachtig gebaar, maar toch blijft het schrijnend. Toch helpt ons uitgebreide hulpaanbod de drempels te verlagen. Onze aanpak is nooit confronterend; integendeel, we streven ernaar vertrouwen op te bouwen.
Iedereen die bij ons aanklopt, krijgt een persoonlijke aanpak. We gaan samen met mensen op pad. Door nauw samen te werken met scholen en de vrijwilligers van armoedeverenigingen, die van onschatbare waarde zijn, weten mensen nu beter waar ze terechtkunnen.
Betrokkenheid van het doelpubliek bij de ontwikkeling, realisatie en evaluatie van het project
We maken gebruik van een vernieuwende methodologie genaamd 'Most Significant Change (MSC)' om onze werking regelmatig bij te sturen op basis van ervaringen, vragen en verhalen van zowel hulpvragers als outreacher. Hierdoor pikken we signalen op die we vervolgens meenemen naar het beleid. Dit heeft bijvoorbeeld geleid tot aanpassingen in het aanbod en de werking van de hulp- en dienstverlening van het lokaal bestuur gemeente Mol. Verschillende nota's zijn opgesteld die hebben geleid tot vereenvoudigde en versnelde procedures voor steunverlening met betrekking tot schoolkosten en hulpvragen van jongeren.
Daarnaast hebben we sterk ingezet op een verbeterde samenwerking met alle Molse scholen en armoedeverenigingen. We onderhouden voortdurend contact met directies, zorgcoördinatoren en leerkrachten om bij te sturen en signalen op te vangen. Jaarlijks evalueren we onze werking en die van het lokaal bestuur op een beleidscomité, waarbij we kritisch kijken naar de verhalen van onze gezinnen.
We betrekken jongeren door middel van participatietrajecten. Een goed voorbeeld hiervan is de focusgroep rond het thema menstruatie-armoede. In deze groep bespreken we met lokale jongeren welke behoeften en signalen zij hebben met betrekking tot dit onderwerp. We brengen deze signalen niet alleen naar de scholen, maar ook naar ons lokaal beleid.
Het project in relatie tot de algemene strategie van het OCMW
Binnen het meerjarenplan van de gemeente Mol werd er door het beleid gekozen om deze legislatuur (2020-2025) de nadruk te leggen op outreachend werken. Deze beleidsdoelstelling, in combinatie met de langdurige behoeften in ons werkveld, heeft geleid tot de ontwikkeling van ons projectvoorstel en de latere structurele inbedding ervan. Vanaf 1 januari 2021 is er dan ook een voltijds outreachende medewerker aangenomen voor het project.
Het project is opgezet vanuit de afdeling sociale zaken, de sociale dienst van het OCMW. Een maatschappelijk werker werkt outreachend op scholen en armoedeverenigingen. Hierdoor kan deze medewerker vlot doorverwijzen naar de juiste diensten en wordt het project breed gedragen door de sociale dienst. De outreacher legt ook verbindingen met alle diensten van het lokaal bestuur.
Het project vertrekt vanuit de sociale dienst, maar er is ook verbinding en samenwerking met interne diensten zoals de coördinator flankerend onderwijsbeleid, Huis van het Kind, gezinscoaches, dienst onderwijs, opvoedingsondersteuner, toeleider vrije tijd Plan Samenleven, dienst buitenschoolse kinderopvang enzovoort.
