Haalbaar en betaalbaar gezond leven: het is voor ons allemaal soms een struggle. En voor mensen die armoede of sociale uitsluiting ervaren, is het al te vaak een dagelijkse strijd. Daarom lanceert het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw een nieuwe sensibiliseringscampagne die aantoont dat voeding en beweging haalbaar zijn als mensen goed ondersteund worden. En dit met vier video’s van organisaties die allemaal een gedurfde stap zetten richting meer bewegen en gezonder eten. Ze ontkrachten bovendien mythes over gezond leven: dat het veel tijd kost en dat het niet haalbaar is. Met de juiste ondersteuning kan het allemaal wél.
Eén op vijf ouders van kinderen tussen drie en negen jaar kan zich geen gezonde voeding veroorloven, zo blijkt uit een onderzoek van Sciensano. Ook qua beweging zijn er grote verschillen. Om een voorbeeld te geven: in de groep van mensen met de laagste inkomens beweegt slechts 45,6% 150 minuten per week. Bij de hoogste inkomens is dat 66,4%. Onderzoeken naar gezondheidsongelijkheid liegen er niet om: haalbaar en betaalbaar gezond leven is niet voor elke Vlaming even vanzelfsprekend. Het is vooral de ‘en-en’-combinatie die moeilijk is: voor mensen met weinig tijd en weinig kookvaardigheden is een kant-en-klare lasagne haalbaar en relatief betaalbaar, maar niet zo gezond. Wandelen is een goedkope en gezonde manier om te bewegen, maar voor een alleenstaande ouder van twee kleuters die na een lange schooldag doodop zijn, is het een bijna onmogelijke opgave.
Juiste ondersteuning
Tenzij... mensen goed ondersteund worden door de organisaties waar ze werken, naar school gaan, ontspannen, eten, ... “Belangrijk is dat onze campagne niet enkel de burger of enkel de overheid wil aanmoedigen om in te zetten op haalbaar en betaalbaar. Gezond kunnen leven is immers een gedeelde verantwoordelijkheid”, zegt Tine Vangroenweghe, experte gezondheidsongelijkheid bij Gezond Leven. “Ook buurtkeukens, lokale besturen, thuishulp, … spelen hierin een rol. Dat tonen de video’s die we tijdens deze campagne zullen verspreiden, zoals ‘Veggie eten ze hier niet’, waarin buurtrestaurant ‘de Volxkeuken’ uittest of hun bezoekers ook vegetarische maaltijden lusten, ‘Gezond eten vraagt veel tijd’ waarin Annelien van Thuiszorg bekijkt hoe lang het duurt om een gezonde maaltijd te bereiden of ‘Buiten is van iedereen’ over het belang van een beweegvriendelijke buurt. Deze organisaties zetten allemaal een gedurfde stap richting meer bewegen en gezonder eten en ontkrachten mythes over gezond leven: dat het veel tijd kost, dat het niet haalbaar is met hun cliënteel omdat die écht vlees willen, dat het niet kan in een werkdag, … Met de juiste ondersteuning kan het allemaal wél.”
Kiezen tussen 'tijd' en 'gezond'
Over de combinatie van haalbaar, betaalbaar én gezond eten en bewegen, ging Gezond Leven ook in gesprek met Vlamingen die daar vandaag of in het verleden mee worstelden. Zoals Soumaya, die halftijds werkt en als alleenstaande mama van twee op haar budget moet letten. “Soms moet ik kiezen tussen tijd en gezond”, zegt ze. “Het brood in de supermarkt is duur en niet lekker dus wilde ik mijn eigen brood bakken. Ik heb lang gezocht naar goede, pure bloem. Ik was zo gelukkig toen ik die gevonden had. Maar ik moet eerlijk zijn. Hoe vaak zou ik brood gebakken hebben? Drie, vier keer? Ik heb er gewoon de tijd niet voor.”
Goede voorbeelden ter inspiratie
“De mensen met wie wij spraken en wiens getuigenissen we zullen verspreiden via sociale media, geven in hun verhaal aan waar zij compromissen moeten sluiten, wat er in hun leven veranderde waardoor ze opeens meer haalbare en gezonde opties kregen, waar zij kansen zien om hun leven en dat van anderen nog gezonder te maken op een manier die voor iedereen realistisch is”, zegt Tine. “Met onze sensibiliseringscampagne willen we beleidsmakers, economische spelers, media, werkgevers, welzijnsorganisatie, burgers, … inspireren om er samen voor te zorgen dat gezond eten, voldoende bewegen en minder lang stilzitten voor meer mensen haalbaar en betaalbaar is. Niet door hen botweg te zeggen wat ze moeten doen, maar wel door hen good practices van ervaringsdeskundigen te tonen.”
Nathalie, de voetbaltrainer
Zo is er bijvoorbeeld het verhaal van Nathalie, alleenstaande mama en ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting. Geld voor dure sportclubs heeft ze niet en omwille van gezondheidsproblemen heeft ze ook fysieke beperkingen. En toch slaagt ze erin om vandaag weer volop te bewegen, onder meer als voetbaltrainer in de club van haar zoon. “Ik probeer met de kinderen mee te bewegen, op mijn eigen tempo. Dat geeft mij veel voldoening en het is de perfecte manier om na het werk te ontstressen. Ik hou er ook heel wat sociale contacten aan over en ik krijg veel vriendschap van de ouders. Plus: het kost mij letterlijk niéts.”
Naast getuigenissen brengt Gezond Leven ook beleidsmaatregelen die wérken onder de aandacht, zoals bijvoorbeeld het inrichten van fietsstraten en het investeren in beter openbaar vervoer en in beweegvriendelijke buurten.
Wereldverzetdag tegen armoede
Op 17 oktober is het Wereldverzetdag tegen armoede, het ideale moment om ook aandacht te besteden aan ‘Haalbaar & Betaalbaar’. Want mensen die armoede of sociale uitsluiting ervaren, hebben minder kans om gezond te leven én de impact van minder gezond leven is bij hen groter. Zo blijkt uit de Gezondheidsenquête (2018) dat mensen in een maatschappelijk kwetsbare situatie niet alleen vaker ziek zijn, maar dat ziekte ook een groter effect heeft op hun levenskwaliteit.
Tine Vangroenweghe: “Bij deze groep zijn de drempels om gezond te leven nog hoger en vaak zijn ze gekoppeld aan de ongelijkheid die deze mensen doorheen hun leven ervaren: de buurt waarin ze wonen heeft een groot ongezond aanbod, er zijn weinig veilige beweegkansen in en rond hun woning en de voeding die zij associëren met ‘gezond’, kost meer dan ze kunnen uitgeven. Om iedereen voldoende kansen te geven op een gezond leven, moet ingezet worden op de versterking van onze welvaartstaat: betaalbare huisvesting, duurzame werkgelegenheid, het verhogen van het minimumloon, ... Maar denk ook aan lekkere, betaalbare en gezonde schoolmaaltijden, fietsvergoedingen om de auto/scooter minder aantrekkelijk te maken, een tegemoetkoming voor aangepaste fietsen voor mensen met een fysieke beperking, een btw-verlaging van groenten en fruit, … Er zijn kansen genoeg, maar we moeten ze zien, grijpen en ondersteunen.”
