Benedikte Van Eeghem is communicatiemedewerker bij OCMW Brugge, copywriter, tekstredacteur en blogger. Voor VIEWZ levert ze deze maand een bijdrage over besparingen in de zorg.
Maandag 14 september 2020. De datum zal bij niet gek veel mensen een belletje doen rinkelen. Het was de dag waarop een vriendin van me haar eerste kindje kreeg. Waarop de lucht ’s avonds roder dan ooit kleurde door bosbranden aan de Amerikaanse westkust. En: waarop de coronacommissie in het Vlaams Parlement bijeenkwam.
Eén van de opvallendste stemmen in het debat was die van Rita Jaenen. Haar dochter is 57 en heeft een mentale beperking. Tijdens de lockdown werd ze zoals velen wekenlang veroordeeld tot voltijds verblijf in de zorgvoorziening, zonder enig fysiek contact met haar familie. Mevrouw Jaenen getuigde in het parlement kordaat en ontroerd over de ongeziene impact van die maatregelen. Haar dochter ging zienderogen achteruit, begreep niets van de toestand en weigerde op den duur zelfs te eten.
Het verhaal riep eens te meer vragen op. Hoe het mogelijk is dat kwetsbare mensen in dit land zo aan hun lot worden overgelaten. Waarom het zorgpersoneel op heel wat plekken krampachtig moet roeien met de riemen die het ‘maar’ heeft. En vooral: of ons land de ambitie heeft om zulke toestanden in de toekomst te vermijden. Want het coronavirus bestrijden is één zaak, maar het mentale welzijn van de bevolking vrijwaren is net iets anders.
In tijden waarin we gebukt gaan onder een pandemie, krijgt het evenwicht van de hele samenleving een tik. Naast crisismanagement moet een land er idealiter naar streven om ziekte te bestrijden én welzijn te bestendigen. Anders gezegd: menswaardig blijven handelen, ook als er een risico op besmetting in de lucht hangt. Louter hameren op de nulcurve en achteloos voorbijgaan aan wat verplichte opsluiting met mensen doet, kun je bezwaarlijk de beste aanpak noemen. Het druist zelfs in tegen het Europees verdrag voor de rechten van de mens. Artikel 5 van dat verdrag stelt dat je niet tegen je wil opgesloten mag worden, ook niet ‘voor je eigen gezondheid’.
Vandaag ligt de lockdown achter ons. De dochter van Rita Jaenen herstelt langzaam, maar het beleid moet uit dergelijke situaties lessen durven trekken. Anders gezegd: waar er fouten zijn gemaakt, er alles aan doen om ze nooit meer te herhalen.
Uiteraard besef ik dat onze ministers al maandenlang voor een helse opdracht staan. They’re dealing with the devil. Dat is geen sinecure. Maar het meest geniepige addertje in deze crisis is niet corona. Dat zijn de recurrente besparingen in de zorg waar een waardige democratie zich niet aan zou mogen bezondigen. Als het in voorzieningen zoals die van mevrouw Jaenens dochter vreselijk fout ging dit voorjaar, dan uitgerekend omdat er daar onvoldoende mensen en middelen beschikbaar die zorg op maat kunnen garanderen. Daardoor draait het er in crisistijden op uit dat het ‘menswaardige leven’ van de betrokkenen, acuut op de helling komt te staan.
Talloze experten, virologen, epidemiologen en artsen zijn de voorbije maanden de revue gepasseerd op alle mogelijke media. Ze bekeken de crisis door hun specifieke bril en hebben ‘voor ons heil’ het beleid in een eenrichtingsstraat geduwd waar keren moeilijker dan ooit blijkt. Ik trek de competenties van die mensen niet in twijfel, maar het zou mooi zijn als hun collega-experten in de hele exitstrategie even vaak gehoord én naar waarde geschat werden.
Sociologen, psychologen, psychiaters en (gezondheids)economen: ook zij hebben een meer dan relevante kijk op de gang van zaken. Zelfs al kun je welbevinden tijdens een crisis minder vlot aan cijfers koppelen dan besmettingen, de kijk op dat welbevinden én op hoe we centen besteden in de zorgsector doet er meer toe dan ooit. Als we dat inzicht consequent linken aan de bevindingen van exacte wetenschappers, evolueren we naar een tweerichtingsstraat waarin we waakzaam én menswaardig doorheen de pandemie laveren.
Daarnaast moet het beleid in ons land consequent het lef hebben om te zeggen: er gaat voortaan méér geld naar zorg, in het belang van elke burger. Die weg inslaan is een pak moeilijker dan het eenzijdig promoten van social distancing, bubbels en mondmaskers. Maar moeilijk is niet onmogelijk. Het is gewoon een uitdaging die ligt te wachten om aangepakt te worden.
