Benedikte Van Eeghem is communicatiemedewerker bij OCMW Brugge, copywriter, tekstredacteur en blogger. Voor VIEWZ levert ze deze maand een bijdrage over de Iron Lady.
Als je in de jaren ’80 met de regelmaat van de klok het nieuws volgde, kon je niet om The Iron Lady heen. Ze heette officieel Margaret Thatcher en kreeg haar bijnaam door haar rigide politieke beleid. De ijzeren dame liet als premier van Groot-Brittannië de verlieslatende mijnen sluiten om haar land erbovenop te helpen. Een welvarende natie heeft ze er niet meteen mee gekocht, een onverwoestbare reputatie wel.
Thatcher stond geboekstaafd als recht door zee, onverzettelijk, bijwijlen een tikje harteloos. Ze bepleitte de privatisering van de gezondheidszorg en in haar prilste loopbaan schafte ze als minister van Onderwijs gratis melk voor kinderen op de lagere school af. Het leverde haar de bijnaam Thatcher the milk snatcher op.
IJzer heeft, als je ’t zo bekijkt, iets kils, iets hards. Je bouwt er geen warmere of zorgzame wereld mee, al zal wijlen Margaret Thatcher van mening zijn geweest dat haar koers de juiste was. Leiderschap draait op cruciale momenten immers om voorwaarts zeilen en keuzes maken. Dat hebben alle gezagsdragers ter wereld in 2020 dubbel en dik ervaren. Door corona moesten er gedurig knopen doorgehakt en is er al eens rücksichtlos omgesprongen met elementaire mensenrechten. Het recht op nabijheid, genegenheid, basiszorg: ze verschraalden op de moeilijkste momenten tot iets onbereikbaars.
Intussen is het 2021. Thatcher heeft het tijdelijke heel wat jaren geleden voor het eeuwige ingeruild, COVID-19 is nog steeds bij ons. Het ziet er gelukkig naar uit dat we het virus prik per prik een kopje kleiner maken. De coronavaccinaties startten in december en uitgerekend Groot-Brittannië beet voor Europa de spits af.
Het was Margaret Keenan, een taaie negentigjarige uit Noord-Ierland, die op 8 december als allereerste haar coronaprik kreeg. “Dit is het beste vervroegde verjaardagsgeschenk dat ik mezelf kon toewensen”, zei Keenan over het vaccin. Ze dankte het NHS-personeel dat haar met zorg had omringd en perspectief bood voor de toekomst.
Warme woorden, uit de mond van – alweer – een Margaret. In tegenstelling tot haar ooit regerende naamgenote bewees ze waarom zorg van en voor mensen er zo toe doet. Keenan zal er de geschiedenisboeken niet mee halen, maar ik beschouw haar op mijn beurt als een moderne iron lady. Kranig en kwiek, ondanks de leeftijd. Duurzaam ijzer, geen kil ijzer. Dankbaar voor de zorg en nabijheid van al wie met haar de crisis doorstond.
Keenan heeft haar ‘redding’ overigens te danken aan het National Healthcare System, het Britse zorgmodel dat al decennia kreunt onder de druk van de privatisering. Het was ook Thatcher die daar tijdens haar bewind de eerste aanzet voor gaf. Huisartsen werden eind jaren ‘80 van de vorige eeuw plots fondsenhouders die de zorg voor hun patiënten konden inkopen. Die ommezwaai verkortte aanvankelijk de wachtlijsten, maar leidde op langere termijn tot grote kwaliteitsverschillen in zorg per regio. Er groeide een bikkelhard concurrentiemodel: de grootste bedreiging voor betaalbare en degelijke (medische) zorg op maat van iedereen.
Anno 2021 is de strijd om NHS in Groot-Brittannië nog steeds niet gestreden. Opeenvolgende regeringen – Major, Blair, Gordon, Cameron en anderen – hebben in een slingerbeweging telkens gas teruggenomen en dan weer op privatisering aangestuurd. Ondanks die hervormingen bestaat NHS nog steeds, maar de vraag is alleen of het model na de Brexit zal kunnen standhouden. De UK kampt immers met een schrijnend tekort aan werkkrachten. King’s Fund* becijferde in 2019 nog dat er zeker 100.000 bijkomende personeelsleden nodig zijn voor de ziekenhuizen en 122.000 voor sociale zorgverlening. Maar omdat Groot-Brittannië haar grenzen in Brexitmodus sterk afbakent, wordt de internationale instroom van dat broodnodige zorgpersoneel mogelijk een breekpunt van formaat.
Tot nader order hoeft minzame iron lady Margaret Keenan zich daar gelukkig geen zorgen over te maken, net als de andere Britten die hun coronaprik al kregen. They’re the lucky ones. De schrik voor COVID-besmetting mogen ze even loslaten, want zorg heeft voor hen absoluut het verschil gemaakt. Ik wens iedereen op deze aardbol dat voorrecht toe in 2021, en in alle jaren die volgen.
* https://www.kingsfund.org.uk/
(BVE)
